Απατεώνας.

Η χειρότερη ίσως  ηθική τερατογένεση,  είναι  ο απατεώνας. Παρουσιάζεται κατά κανόνα  στην  αστική τάξη.  Ο απατεώνας  όπως ο κλέφτης και ο ληστής,  παραβιάζει την δέκατη  Βιβλική εντολή  : Ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί. Αλλά ο απατεώνας εκτός από κλέφτης/ληστής, είναι και  υποκριτής. Επιθυμεί  ότι ανήκει στον άλλον και  βρίσκει τον τρόπο- ανήθικο αλλά πάντα  συγκαλυμμένο-,     να το αφαιρέσει. Κλέφτη και ληστής,  αρπάζουν επίσης τα υπάρχοντα του άλλου, αλλά  άμεσα ξεκάθαρα χωρίς υποκρισία και με κάποιο ρίσκο για αυτό που κάνουν. Εκτίθονται με κάποιο τρόπο. Μπορούν να γίνουν αντιληπτοί στην διάρκεια  τέλεσης της πράξης, που ποτέ άλλωστε, δεν έχει νομιμοφανή κάλυψη. Σε αντίθεση με αυτούς ο απατεώνας είναι ‘προσεκτικός’, διαλέγει τους στόχους του, γίνεται ‘συμπαθής’ και ασκεί ‘μόνο ηθική βία’  που δύσκολα αξιολογείται και ακόμα πιο δύσκολα αποδεικνύεται.. Νομικά  η βαρύτητα του αδικήματος της αφαίρεσης   αγαθών και περιουσίας , σχετίζεται περισσότερο  με την χρήση,  η μη χρήση    βίας και λιγότερο με την αξία του αφαιρούμενου αντικειμένου. Αλλά μόνο η  φυσική βία  είναι μετρίσιμη, ( σαν σωματική βλάβη). Λογικά λοιπόν αν η κλοπή / ληστεία γίνονται  χωρίς  φυσική βία, τότε  η εξαπάτηση που συνεπάγεται ψυχολογική πίεση  είναι πάντα επαχθέστερη. Ερμηνεύει ίσως και το γιατί ο  κλέφτης και ο ληστής, -τουλάχιστον στην δική μας παράδοση-  είναι σύμβολα που  συχνά  ηρωποιούνται. Ανακλούν την  εξέγερση, την αμεσότητα διεκδίκησης δικαιοσύνης, την αντρειοσύνη.  Οι λαϊκοί  μας ήρωες οι  ‘κλέφτες και ‘αρματολούς’ οπωσδήποτε δεν ήταν  απατεώνες. Ληστές ναι,  γλοιώδεις απατεώνες όχι. Είναι χαρακτηριστικό  τα λόγια  του  Ν .Γκάτσου,  από  το ποίημα, ένα Ευαίσθητος Ληστής. : … ποιος τάχα θα μπορέσει, να δει πως είχα μια καρδιά σαν της αγάπης τα παιδιά, και να με συγχωρέσει; Ακόμα και η Θρησκεία φέρνει σαν υπόδειγμα ειλικρινούς  μεταμέλειας τον  ληστή που πλάι στον Χριστό, είπε και εννοούσε; το ‘Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου’.

Για τον απατεώνα   πουθενά δεν βρίσκεται μια λέξη ‘συμπάθειας’. Ακόμα και στα λαϊκά μας τραγούδια του προδομένου έρωτα,  ο ‘άπιστος’  ‘κατηγορείται ’ σαν κλέφτης ληστής η  ακόμα και φονιάς,  αλλά όχι απατεώνας…… μόνο ο προικοθήρας  χαρακτηρίζεται απατεώνας και αυτό βέβαια ποτέ σε τραγούδι καημού…..  
Κοινωνικό παράδοξο; Όχι. Ο απατεώνας είναι το χειρότερο προϊόν της αστική νοοτροπίας,  χειρότερος από τον   κλέφτης και τον  ληστής. Δεν πιέζεται από επισιτιστικές ανάγκες. Είναι αστός,  έχει να φάει,  θέλει όμως περισσότερα. Θέλει να λεηλατήσει τον άλλο. Είναι υποκριτής, άπληστος, φθονερός, ανάλγητος θρασύδειλος και πανούργος.
Προγραμματίζει την ληστεία του μεθοδικά χωρίς  κίνδυνο. Σπάνια διώκεται ποινικά γιατί ακριβώς  σαν καλός  απατεώνας που είναι, φροντίζει τα ανομήματα του  να είναι καλυμμένα,  με   ‘νομότυπες διαδικασίες’. Διαλέγει επίσης προσεκτικά τα θύματα του.

Σε αντίθεση με τον κλέφτης/ληστή που θα αρπάξει το κομπόδεμα του μοναχικού ηλικιωμένου, με ενδεχόμενο να συλληφθεί, ο απατεώνας θα ασκήσει ψυχολογική πίεση στον ηλικιωμένο για να τον πείσει να  του το εμπιστευτεί, για  καλλίτερη φύλαξη! Το κομπόδεμα βέβαια θα εξαφανισθεί χωρίς επιβαρυντικές αποδείξεις. Και ο ηλικιωμένος θα κατηγορείται πως είναι ‘ κακός’ η  ‘τα έχει χαμένα’ !  Ακόμα και αν  κινδυνεύει να βρεθεί νωρίτερα στον τάφο του από  ανέχεια και  ασιτία……… Ποιος  θα πιστέψει  την μικρή πικρή του ιστορία σε αντιπαράθεση με τους ισχυρισμούς του ‘καλού και αξιοσέβαστου’ ζευγαριού, που ‘τον φρόντιζε και του κρατούσε συντροφιά’;

Και αν είναι να πάρουμε θέση μικροαπατεώνας θα πούμε κουνώντας το κεφάλι. Μπορεί και να  σκεφτούμε  άλλες,  πολλές άλλες  ύποπτες περιπτώσεις  και αυτό είναι όλο. Ο απατεώνας ξεφεύγει. Είναι σαν τον βιαστή, η μάλλον είναι βιαστής σε ένα βιασμό ψυχής και ποιότητας ζωής, που δύσκολα αποκαλύπτεται και  σπανίως τιμωρείται. Ακόμα και οι μεγάλες απάτες, οικονομικά σκάνδαλα κατάχρησης Δημοσίου χρήματος, σπάνια ξεκαθαρίζουν σπανία, επιβάλλεται δικαιοσύνη.  

Δυστυχώς πρέπει να αναγνωρίσουμε πως εμείς οι ίδιοι, έχουμε αναπτύξει ένα είδος απάθειας απέναντι   στην απάτη ΓΙΑΤΙ;  Δεν είναι και αυτή  μια μορφή ηθικής ασέλγειας , βιασμού της βούλησης του ανθρώπου από άνθρωπο; Γιατί λοιπόν  αυτή η συνωμοτική σιωπή, η εκλογίκευση του μη μπλέξω;  Την κλοπή την καταγγέλλουμε άμεσα, την εξαπάτηση σπανίως η με δισταγμό……… Δηλώνει αυτό  μια δική μας ενοχική προδιάθεση απέναντι στην απάτη στην υποκρισία και πλεονεξία: Ένα δικό μας φόβο απέναντι στην κοινωνική διαφθορά και αδικία; 

 Δηλώνει η δική μας ανοχή για τον  απατεώνα, μια καταθλιπτική παραίτηση   από το όνειρο για ένα καλύτερο αύριο, για ένα καλύτερο άνθρωπο, για ένα Κράτος δικαίου ;

Κλεοπάτρα Περισσάκη