Χριστούγεννα 2011

Σφιγμένη είναι η καρδιά μου και ας προσπαθώ να μη το δείχνω. Πώς να χαρώ τις μέρες αυτές της ανασφάλειας και παρακμής;   ‘Κουρδισμένοι’ σαν ρομποτάκια, είμαστε οι πιο πολλοί απο την αγωνία του αύριο.  Ατμόσφαιρα  Χριστουγέννων  είναι αυτή η απειλή μιας Ταντάλιας  μοίρας; Σίγουρα φταίμε. Χάσαμε το νόημα της ζωής μας, αλλοτριωθήκαμε από αξίες, φυλακιστήκαμε  μέσα στον  εγωκεντρισμό μας.
Ακόμα και τα   Χριστούγεννα τα καταντήσαμε  πανηγύρι. Ευκαιρία για  επίδειξη πλούτου και εξουσίας. Το Θείο βρέφος έμεινε  ιστορία μόνο για   Θεϊστές!  Γιορτή  της εκκλησίας και  των θρησκευόμενων μόνο. Η έστω ένα 'διασκεδαστικό' παραμύθι για παιδιά. Αποσιωπήθηκε  πως η γέννηση του Χριστού- με οποία εκδοχή και αν την δέχεται ο κάθε ένας μας-  είναι πάντα η γέννηση μιας φιλοσοφίας ζωής. Ότι  δίδαξε ο Χριστός,  συμπίπτει με την  φιλοσοφία του  ανθρωπισμού, στις πολλαπλές κοινωνικές της  εκφράσεις, την  αγάπη, την  ισότητα, την ελευθερία, την δικαιοσύνη και ασφαλώς τον  αλληλοσεβασμό. Για αυτό λοιπόν  το πραγματικό μήνυμα της  γιορτής των Χριστουγέννων, είναι  το μήνυμα της ΕΛΠΙΔΑΣ.  Τα Χριστούγεννα είναι  γιορτή όλων  των ανθρώπων που ελπίζουν. Που θέλουν να ελπίζουν και να αγωνίζονται για τον ανθρωπισμό.

Απατεώνας.

Η χειρότερη ίσως  ηθική τερατογένεση,  είναι  ο απατεώνας. Παρουσιάζεται κατά κανόνα  στην  αστική τάξη.  Ο απατεώνας  όπως ο κλέφτης και ο ληστής,  παραβιάζει την δέκατη  Βιβλική εντολή  : Ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί. Αλλά ο απατεώνας εκτός από κλέφτης/ληστής, είναι και  υποκριτής. Επιθυμεί  ότι ανήκει στον άλλον και  βρίσκει τον τρόπο- ανήθικο αλλά πάντα  συγκαλυμμένο-,     να το αφαιρέσει. Κλέφτη και ληστής,  αρπάζουν επίσης τα υπάρχοντα του άλλου, αλλά  άμεσα ξεκάθαρα χωρίς υποκρισία και με κάποιο ρίσκο για αυτό που κάνουν. Εκτίθονται με κάποιο τρόπο. Μπορούν να γίνουν αντιληπτοί στην διάρκεια  τέλεσης της πράξης, που ποτέ άλλωστε, δεν έχει νομιμοφανή κάλυψη. Σε αντίθεση με αυτούς ο απατεώνας είναι ‘προσεκτικός’, διαλέγει τους στόχους του, γίνεται ‘συμπαθής’ και ασκεί ‘μόνο ηθική βία’  που δύσκολα αξιολογείται και ακόμα πιο δύσκολα αποδεικνύεται.. Νομικά  η βαρύτητα του αδικήματος της αφαίρεσης   αγαθών και περιουσίας , σχετίζεται περισσότερο  με την χρήση,  η μη χρήση    βίας και λιγότερο με την αξία του αφαιρούμενου αντικειμένου. Αλλά μόνο η  φυσική βία  είναι μετρίσιμη, ( σαν σωματική βλάβη). Λογικά λοιπόν αν η κλοπή / ληστεία γίνονται  χωρίς  φυσική βία, τότε  η εξαπάτηση που συνεπάγεται ψυχολογική πίεση  είναι πάντα επαχθέστερη. Ερμηνεύει ίσως και το γιατί ο  κλέφτης και ο ληστής, -τουλάχιστον στην δική μας παράδοση-  είναι σύμβολα που  συχνά  ηρωποιούνται. Ανακλούν την  εξέγερση, την αμεσότητα διεκδίκησης δικαιοσύνης, την αντρειοσύνη.  Οι λαϊκοί  μας ήρωες οι  ‘κλέφτες και ‘αρματολούς’ οπωσδήποτε δεν ήταν  απατεώνες. Ληστές ναι,  γλοιώδεις απατεώνες όχι. Είναι χαρακτηριστικό  τα λόγια  του  Ν .Γκάτσου,  από  το ποίημα, ένα Ευαίσθητος Ληστής. : … ποιος τάχα θα μπορέσει, να δει πως είχα μια καρδιά σαν της αγάπης τα παιδιά, και να με συγχωρέσει; Ακόμα και η Θρησκεία φέρνει σαν υπόδειγμα ειλικρινούς  μεταμέλειας τον  ληστή που πλάι στον Χριστό, είπε και εννοούσε; το ‘Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου’.

H κρυφή Μήδεια του ψυχισμού μας

Κρυφή Μήδεια του ψυχισμού μας, θα μπορούσαν να ονομαστούν όλα τα απωθημένα συναισθήματα θυμού, τα θαμμένα βαθειά, στις  πιο σκοτεινές γωνιές του ασυνείδητου μας. Με άλλα λόγια  η δυναμική της  ψυχικής μας ενόρμησης,  που καθορίζεται ως  Έρως/Θάνατος. Η  ενόρμηση αυτή  είναι   πηγή   δύναμης και δημιουργίας, αλλά και  απειλή καταστροφής. Η Μήδεια αποτελεί  αρχέτυπο  διπολικής ενέργειας, καταστροφικής όταν φτάνει στο φόνο,  υπερβατικής όταν  δίνει τον τρόπο στον Ιάσονα, να τελέσει  τους άθλους, να σκοτώσει τον δράκο και να πάρει το  χρυσόμαλλο δέρας . Σαν αρχέτυπο λοιπόν,  δεν μπορεί να αφορά την γυναικεία ψυχή μόνο. Δεν είναι γένους θηλυκού, είναι γένους αρσενικού και θηλυκού. Animus/anima, με την οπτική  της σχολής του Carl Junk.

Δυστυχώς η Μήδεια  έχει περάσει στην συνείδηση μας, μόνο σαν στυγερή παιδοκτόνος. Είναι, αλλά  είναι  και πολλά άλλα, που για κάποιους λόγους- ενδεχομένως ύποπτους κοινωνικά- αποσιωπούνται.   Η Μήδεια του ψυχισμού μας, είναι ‘τα πολλά άλλα’ είναι η δύναμη της που χαρακτηρίσθηκε μαγική και χάρις σε αυτή κατορθώθηκε  η Αργοναυτική εκστρατεία. Είναι ότι δεν ξέρουμε αλλά έκανε τον Ήλιο να την πάρει ψηλά στον Ουρανό, για να την σώσει από την οργή του Ιάσονα.  Είναι όλες οι  ‘παράξενες πράξεις, οι ασυνήθιστες πράξεις, θαύματα η παραβάσεις’ που κάποια στιγμή στην ζωή μας μπορεί να εκδηλώσουμε. Σκληρότητα προς τους άλλους η  το αντίθετο. Υποδούλωσης, αυτοακύρωσης  ακόμα και εξευτελισμού. Η  μυθική Μήδεια   σύνθετο πολυσύμβολο, ανακλά ακόμα τώρα,- στην αποψιλωμένη από συναίσθημα εποχή μας- την διφορούμενη πολυσημία των κοινωνικών ρόλων, την ματαίωση των κοινωνικών συμβάσεων. Απεικονίζει την ενδοπροσωπική και διαπροσωπική σχέση, συγκεχυμένη και συγκρουσιακή  ανάμεσα στα ρήματα : αγαπώ, χρησιμοποιώ, κατέχω.  Το κενό μιας ζωής χωρίς νοηματοδότηση, στην διάσταση έχω και όχι είμαι.

Πατρίδα η Κράτος

Μοιάζει να έχουμε ξεχάσει την λέξη, Πατρίδα και αντί για αυτή, λέμε την λέξη   Κράτος. Δεν  είναι ταυτόσημες έννοιες. Ασφαλώς  υπάρχει μερική χρηστική συνωνυμία. Η Πατρίδα είναι η ευρύτερη έννοια  η οποία ταυτοποιείται και  καθορίζεται, ονοματολογικά σαν Ελλάδα, γεωγραφικά σαν Χώρα, εθνικά σαν   Έθνος και πολιτειακά/ κρατικά σαν διακυβέρνηση. 

 Έχει σημασία το αν θα πούμε Πατρίδα,  η Κράτος. Γιατί αυτό που θα  πούμε, ανακλά το τι προσλαμβάνουμε και το πώς το συμβολοποιούμε . Ας μη ξεχνάμε πως η γλώσσα – προίκα μόνο του ανθρώπου-αποτελεί ένα ιδιαίτερα σύνθετο σύστημα  συμβόλων, τις λέξεις . Με αυτές εκφράζουμε τις σκέψεων  και τα συναισθημάτων μας. Αυτό που   αντιλαμβανόμαστε από τον έξω κόσμο η από την δική μας εσωτερικά πραγματικότητα, σαν σύνολο     αισθητηριακών εμπειριών,  μετατρέπεται και αρτιώνεται σε ψυχισμό. Ότι αντιλαμβανόμαστε  γίνεται σκέψη  συναίσθημα , του δίνουμε όνομα και το αναγνωρίζουμε με αυτό . Πατρίδα, Ελλάδα, Χώρα,  Έθνος, Πολιτεία ,Κράτος. Η κάθε επιλογή ανακλά  τις προσλαμβάνουσες και τον ψυχισμό μας, αλλά ασφαλώς και τις κοινωνιογλωσσικές και πραγματολογικές  τροποποιήσεις, στις καινούργιες διαφορετικές  συνθήκες επικοινωνίας. Το  κράτος είναι η  οργανωμένη πολιτική οντότητα της Πατρίδας. Έχει  τη δικαιοδοσία να φτιάχνει  κανόνες  διακυβέρνησης της κοινωνίας.  Για αυτό είναι αναγκαία η κυβέρνηση, οι νόμοι και  η αναγνωρισμένη κυριαρχία.Το κράτος δεν έχει συναίσθημα ,  στα αρχαία Ελληνικά σήμαινε δύναμη. Στην τραγωδία του Αισχύλου ‘ Προμηθέας Δεσμώτη’, το Κράτος και η Βία, υπηρετούν τον Δία και  βοηθούν τον Ήφαιστο να δέσει τον Προμηθέα στα βράχια του Καυκάσου . Το Κράτος εκτελεστικό όργανο του  αυταρχικού Δία είναι εκτελεστικό όργανο  ανίκανο να αισθανθεί. ‘ελεύθερος κανείς, μονάχα ο Δίας’……..

Φροϋδικό ολίσθημα

Έχουμε όλοι  οι άνθρωποι ένα σύνθετο κώδικα επικοινωνίας, στις καθημερινές συναλλακτικές μας σχέσεις. Αυτός ο σύνθετος κώδικας δεν αφορά μόνο την  γλώσσα,  αλλά και  το σύνολο της συμπεριφοράς μας. Το σώμα έχει  την δική του γλώσσα. Την στάσης,  την μιμική του προσώπου και τις κινήσεις των χεριών. Συμπληρώνουν, χρωματίζουν, η  ακόμα  υποκαθιστούν τον λόγο. Όλοι οι μελετητές της ανθρώπινης επικοινωνίας, συμφωνούν ότι μιλάμε μεν  με την γλώσσα, αλλά συζητούμε με ολόκληρο το σώμα. Για αυτό η επικοινωνία  διακρίνεται σε λεκτική και μη λεκτική. Η πρώτη η λεκτική, αφορά το γλωσσικό σύστημα τις λέξεις σαν  φωνήματα και είναι η κυρίως λεκτική. Είναι όμως και ο τρόπος που οι λέξεις εκφέρονται - η συμπεριφορά της φωνής- που είθισται να αναφέρεται ως  παραλεκτική επικοινωνία.Στην εντελώς μη λεκτική (εξωλεκτική) επικοινωνία, οι πομποί εκπομπής μηνυμάτων, όπως προαναφέρθηκε είναι  το σύνολο της συμπεριφοράς μας. Η εμφάνιση, το ντύσιμο  η  manierra,  ενώ   αποτελούν  προκατασκευές  σχετιζόμενες περισσότερο με την εικόνα εαυτού ( self image), συνεκφέρουν  επίσης στην επικοινωνία.

Έτσι λοιπόν κάθε ‘λάθος’  σε ένα από τους τρόπους  έκφρασης μας, που στην ουσία είναι πράξη, είθισται να χαρακτηρίζεται παραπραξία. Κυριολεκτικά είναι η άλλη πράξη, η παρά την πράξη πράξη.

Στην απλή καθημερινή μας ζωή είναι η απροσεξία η αβλεψία η παραδρομή.
Στην ιατρική( Νευρολογία) αντιμετωπίζεται σαν σύμπτωμα, όταν παραπέμπει σε αγνωσίας αντικειμένων  και οδηγεί το άτομο σε λάθος η άσκοπες ασύμβατες με τα αναμενόμενα πράξεις.

Η λέξη όμως έχει συνδεθεί περισσότερο  με τον Freud, ώστε η παραπραξία να θεωρείται ταυτόσημη με το Φροϋδικό ολίσθημα. ( Freudian slip). Η αλήθεια είναι πως ο Freud  στο βιβλίο του,  The psychology of every day life, περιγράφει  και αναλύει πειστικά πληθώρα ‘ λαθών και παραδρομών’.

…….το μεγάλο Ναι η το μεγάλο Όχι……..

Δεν είναι σωστό    να καταδικάζουμε εύκολα τον άλλο, ακόμα και όταν αυτός ο άλλος, έχει προβεί σε αρνητικές συμπεριφορές και οφθαλμοφανή αμαρτήματα. Εξυπακούεται βέβαια, ότι δεν πρέπει  και να τα επικροτούμε. Πολύ δε περισσότερο  να τα ενθαρρύνουμε, η  να επιτρέπουμε την συνέχιση των. Τα   επτά θανάσιμα αμαρτήματα, τα γνωρίζουμε όλοι. Ας τα θυμηθούμε λοιπόν με την σειρά των:  Οκνηρία ,Αλαζονεία, Λαιμαργία, Λαγνεία, Απληστία, Οργή, Ζηλοφθονία. Ποιος από εμάς, καθημερινός άνθρωπος, μπορεί να είναι βέβαιος πως δεν είναι  μικροπαραβάτης, σε ένα η περισσότερα  από τα αμαρτήματα αυτά;   Δυστυχώς  στην  εποχή μας, στην εποχή της κοινωνικής αδιαφορίας και ηθικής άμβλυνσης τα αμαρτήματα αυτά αντιμετωπίζονται σαν ‘ χαρακτηρολογικές ιδιαιτερότητες’ συχνά συνώνυμες με κοινωνική επιτυχία! Κρίμα. Ξεχνάμε πως   η  αλαζονεία  γαλουχεί τον κάθε σύγχρονο ανώνυμο Hitler. Πως η απληστία  οδηγεί στην κλοπή, στην εξαπάτηση, στην εγκληματική καταστροφή του πλανήτη . Πως  η Οργή και η Ζηλοφθονία  καταστρέφουν κάθε έννοια κοινωνικής συνοχής.

Ο Freud  διατύπωσε την ιδέα  για την αρχή της ηδονής. Η  ψυχική αυτή  αρχή,  έχει σαν στόχο την ικανοποίηση. Πράγμα που επιτυγχάνεται ,είτε με  την παράβαση κάποιων μικρών η μεγάλων  ‘όχι’ , είτε με  την παράδοση σε αμαρτήματα. Σύμφωνα με τον Freud, πάντα υπάρχει μέσα μας, στο ασυνείδητο χώρο  της ύπαρξης μας, το  εκείνο (το id) που  υπακούει στις ενορμήσεις μας, στο δίπολο της  πρωταρχικής ασυνείδητης ψυχικής ενέργειας: Έρως η libido/  Θάνατος η  καταστροφή.  Το id    υπακούοντας στην αρχή  της ηδονή, δεν μπορεί παρά να ‘ρέπει  προς τις παραβάσεις’, προς τα αμαρτήματα. Λογοκρίνεται βέβαια  από  το Υπερεγώ, και αστυνομεύεται  από το Εγώ, αλλά πάντα βρίσκει ένα τρόπο να  ξεφεύγει. Κανείς  λοιπόν – κανείς κοσμικός άνθρωπος- δεν μπορεί να είναι εντελώς  αναμάρτητος.  Ένας  βαθμός παραπτωματικότητας είναι αναπόφευκτος στην πλειονότητα των ανθρώπων. Είναι τολμηρή η σύνδεση, αλλά ωστόσο ναι, μοιάζει  πως οι απόψεις  αυτές του Freud ταιριάζουν με την προσέγγιση της θρησκείας ως προς το ‘αναμάρτητο του ανθρώπου’.

Τελικά ο Ιούδας είχε φιλότιμο!

Τελικά ο Ιούδας είχε φιλότιμο! Ακούγεται ασεβές, αλλά αν το δούμε μέσα στην σημερινή πραγματικότητα, της κατάρρευσης βασικών αξιών και της ποιότητας   των ανθρώπινων σχέσεων, ο Ιούδας δεν ήταν   περίπτωση  κοινού προδότη. Δεν ήταν η περίπτωση  του σύγχρονου, κυνικού προδότη. Δεν τον διέκρινε η συναισθηματική επιπέδωση και η ανικανότητα διάκρισης του καλού από το κακό. Μοιάζει να διέθετε ένα  Υπερεγώ , που ήταν ικανό άσκησης ηθικού ελέγχου, πάνω στις πράξεις και τα ατοπήματα του Εγώ.  Προφανώς ήταν   αδύναμος και παρορμητικός αλλά όχι αφιλότιμος. Μόνο ένας άνθρωπος φίλος της αρετής  που λέγεται τιμή, μπορεί να αναγνωρίσει το λάθος του, μπορεί να  μεταμεληθεί. Μπορεί να προσπαθήσει να αντιρροπήσει , να πληρώσει για αυτό.
Δεν αμφισβητείται η ιστορία του θείου δράματος. Όχι. Ο Ιούδας, πρόδωσε τον Χριστό για τριάντα αργύρια. Όμως άρχισαν οι τύψεις. Και τότε πήγε πίσω στους αρχιερείς και τους είπε ότι, είχε κάνει λάθος. Ήταν όμως αργά. Εκείνοι του αποκρίθηκαν: ‘Και τι μας νοιάζει εμάς;’ Εκείνος   πέταξε πίσω τα αργύρια  της προδοσίας. Μετά κρεμάστηκε. Το περιστατικό αναφέρεται στην περικοπή Ματθαίος 27:6-7 :  Oι αρχιερείς,  αφού πήραν τα αργύρια είπαν: ‘δεν επιτρέπεται να τα βάλουμε αυτά στο ταμείο του Ναού, γιατί είναι αντίτιμο αίματος’. Πήραν λοιπόν  την απόφαση και αγόρασαν με αυτά το χωράφι του κεραμιδά για νεκροταφείο των ξένων.
Ποιος θα  έκανε αυτό που έκανε ο Ιούδας στην εποχή μας; Βέβαια στην εποχή μας δεν υπάρχουν ορατές σταυρώσεις. Μόνο Γολγοθάς, χωρίς σταυρικό θάνατο. Δεν χρειάζεται εξ άλλου. Ο προδομένος ξεψυχά στην διαδρομή.

Μεταστατικός καρκίνος, κρυφτό με τον φόβο. ( προσωπική εμπειρία)

Όταν μετά το χειρουργείο ήρθαν οι πρώτες εξετάσεις που επιβεβαίωναν την διασπορά του καρκίνου, ο πρώτος μου  συνειρμός ήταν: Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα  ξύπνησε ένα πρωί από ένα ταραγμένο όνειρο, βρέθηκε μεταμορφωμένος σε μια τεράστια κατσαρίδα’. Είναι οι πρώτες σειρές από το βιβλίο  του Κάφκα   η Μεταμόρφωση. Το βιβλίο το είχα διαβάσει σε πολύ νεαρή ηλικία. Και παρά τους σαφείς  κοινωνικούς και πολιτικούς συμβολισμούς του-θυμάμαι- είχα αισθανθεί δέος και αγωνία για το μαρτύριο του Γκρέγκορ Σάμσα. Το σώμα του τον είχε ‘προδώσει και αιχμαλωτίσει’ σε μια ακατανόητη και ανίκητη  εξωτερική πραγματικότητα, που του απέκλειε  το ομαλό ζην, ακόμα και με τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα  Ήταν σιχαμερός αποτρόπαιος, ένα ασήκωτο βάρος για την οικογένεια του. Κανείς δεν τον ήθελε πια.

Έτσι  έντονα αισθάνθηκα  ‘ την αιχμαλωσία’   στο σώμα μου που ξαφνικά έγινε μια ακατανόητη, αμετάκλητη  και ύπουλη πραγματικότητα  Φυσικά στον μεταστατικό καρκίνο η αλλαγή βιώνεται σαν  εσωτερική απειλή. Αλλά  όταν  αρχίσουν  οι χημειοθεραπείες τότε αρχίζει και η  εξωτερική μεταμόρφωση. Το εγώ φυλακίζεται σε μια καινούργια κατάσταση, ένα άλλο σώμα, που  ίσως δεν μοιάζει με κατσαρίδα αλλά κατοικείται από κατσαρίδες. Το σώμα γίνεται  εχθρός και ταυτόχρονα παραμένει   η μοναδική ευκαιρία ζωής. Ζωή με τον πιο σκληρό εχθρό. Μια πραγματικότητα που τρομάζει και απαιτεί προσαρμοστικούς αμυντικούς μηχανισμούς, για την διάσωση του Εγώ. Του  Εγώ που κινδυνεύει να παλινδρομήσει στην κατάσταση του ζώου, όπως    ο Γκρέγκορ στην Μεταμόρφωση του Κάφκα. Για αυτό και ήταν η μοναδική φορά στην ζωή μου που χάρηκα γιατί δεν έχω οικογένεια. Τουλάχιστον δεν θα γινόμουν αβάσταχτο, σιχαμερό βάρος σε κανένα, όπως έγινε ο Γκρέγκορ. Σε κάθε βαριά αρρώστια, πέρα από τον ίδιο τον άρρωστο, αρρωσταίνει και ολόκληρη η οικογένεια  .

Απο την Βίβλο στο σήμερα.

Συνηθισμένη είναι η φράση   ‘για ένα πιάτο φακής’, η πιο κοντά στην καθαρεύουσα  ‘αντί πινακίου φακής’. Με αυτή την φράση- όπως είναι γνωστό- δηλώνεται   ανέντιμη συναλλαγή. Ξεπούλημα.   Κάποιος  βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης και κάποιος εκμεταλλεύεται την αδυναμία του, για να αποσπάσει δυσανάλογα υλικά αγαθά. Κάτι ανάλογο με αυτό που εννοείται όταν λέγεται η άλλη δική μας φράση ‘ για ένα κομμάτι ψωμί’.

Σε αυτή την δραματική εποχή των παζαριών για το μέλλον μας, το ‘αντί πινακίου φακής’ είναι ένα επίκαιρο και ζοφερό ενδεχόμενο. Και ίσως πέρα και επιπλέον της διαμαρτυρίας, η γνώση η σύνεση και ομοψυχία να αποτελούν προαπαιτούμενα για την διαφυγή μας από τον λαβύρινθο των προβλημάτων μας. Δεν μας έλλειψε ποτέ η διδαχή του τι πρέπει να κάνουμε, τι πρέπει να αποφύγουμε. Και μόνο η φράση που αναφέρθηκε αντί πινακίου φακής’ παραπέμπει σε μια σειρά κανονιστικών δεοντολογικών κανόνων, που αποσκοπούν στην αρμονική ανθρώπινη συμβίωση.    Η φράση σχετίζεται με την Βιβλική παραβολή του Μωυσή και τοποθετείται  στον 18^ο αι.π.χ. Σύμφωνα με αυτήν ο Ιακώβ αγόρασε με δόλο, τα πρωτοτόκια από τον μεγαλύτερο αδελφό του, τον Ησαύ. Αυτό το πέτυχε όταν ο δεύτερος έρμαιο της πείνας του, παρασύρθηκε  από  τον Ιακώβ, στη συμφωνία παραχώρησης της περιουσίας που προέκυπτε από τα πρωτοτόκια, για ένα πιάτο φακής!  Είναι λοιπόν αυτή η συναλλαγή που πέρασε στους αιώνες σαν παράδειγμα ανευθυνότητας ,αλλά και δόλιας, σκληρής εκμετάλλευσης της αδυναμίας του άλλου. Επίσης σαν δικαιολογημένη αιτία, διατάραξης της ενότητας της οικογένειας και του αδελφικού δεσμού. Σαν ικανή αιτία κατάργησης της έννοιας κάθε κοινωνικής συνοχής.

Είμαστε έντιμοι ;

Είναι κοινή εμπειρία πως μια   ανθρώπινη σχέση δεν μπορεί να ταξιδέψει μέσα στην ζωή χωρίς , χωρίς σύγκρουση. Είναι επίσης  πιθανόν να αντιμετωπίσει  τα απρόοπτα του ‘πεπρωμένου’. Αυτά τα απρόοπτα που διαταράσσουν ισορροπίες, τελετουργικά και προσδοκίες. Που συνεπάγονται ματαίωση και θυμό για να καταλήξουν πολύ συχνά στην  σύγκρουση.   Προφανώς δεν είμαστε άγγελοι και δεν μπορούμε να έχουμε   αγγελική σχέση. Βρισκόμαστε κοντά, μαζί, γινόμαστε οικογένεια, η φίλοι γιατί αυτό εξυπηρετεί κάποιες ανάγκες μας. Η συναλλακτική σχέση σε κάθε της έκφραση, πρέπει να είναι αμοιβαία ανταποδοτική. Διαφορετικά ξεσπά η σύγκρουση. Κατά συνέπεια η εντιμότητα –γιατί την αποφυγή κάθε αδικίας-είναι αναγκαία προϋπόθεση . Όμως ο προσδιορισμός της εντιμότητας σε κάθε πτυχή της διαπροσωπικής σχέσης είναι ανέφικτος. Κυρίως εξ αιτίας του υποκειμενισμού.    

Ωστόσο υπάρχει τρόπος να διακριθεί από το αποτέλεσμα. Από την αρμονία της σχέσης. Η να εκτιμηθεί από τα αντίθετα της. Δεν είναι απαραίτητα να   εκτιμηθεί με κριτήρια αθωότητας. Τα  κριτήρια ενοχής συχνά είναι πιο αξιόπιστα.. Η  εντιμότατα είναι αρετή και η  ποιότητα της είναι λογικό να προσεγγίζεται κατά αρχήν από αυτό που δεν είναι, από  αντίθετες έννοιες.
Τα αντίθετα του έντιμου ανθρώπου  είναι τα: ανέντιμος άτιμος, φαύλος, ανήθικος. Πως ορίζονται όμως, όλα αυτά τα επίθετα μιας 'μη  αρετής ' , που το αντίθετο της είνα η εντιμότητα. Πως ορίζεται η εντμότητα; Και κυρίως πως αυτή  διαφοροποιείται  , κάτω από την ιδιαιτερότητα της μοναδικής για κάθε περίπτωση  διαπροσωπικής σχέσης;

Αγάπη

Η αγάπη βέβαια είναι συναίσθημα. Εύκολα το επικαλούμαστε αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν γνωρίζουμε τι ακριβώς εννοούμε με το ρήμα ‘αγαπώ’. Είναι αμφίβολο το πόσο καταλαβαίνουμε   πως να αγαπάμε,  γιατί αγαπάμε τι αγαπάμε,. Αν πραγματικά  αγαπάμε τον άλλον για τον άλλο, η τον άλλο για εμάς. Σαν βιωματική εμπειρία και συμπεριφορά, είναι γνωστό ότι εκφράζεται  με απερίγραπτη πολυμορφία. Είναι λογικό. Αποτελεί ψυχολογική λειτουργία, μοναδική για κάθε άνθρωπο. Κάθε άνθρωπος ‘αγαπά’ με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο ακόμα και μέσα σε σχετικά όμοιες καταστάσεις. Εννοιολογικά  η λέξη είναι ιδιαίτερα πολυσήμαντη. Έτσι η αγάπη δεν  μπορεί να ούτε να ορισθεί ούτε να  μετρηθεί. Για την αγάπη δεν υπάρχουν  ψυχομετρικές δοκιμασίες  για να εκτιμηθεί ποσοτικά η ποιοτικά.   Αυτή την δυσκολία ορισμού υπαινίσσεται με χιουμοριστικό τρόπο ο Charles Pepin στο βιβλίο του ‘Φιλόσοφοι στο ντιβάνι’. Αναφέρεται στην Θεϊκή εντολή από την Πεντάτευχο: ‘ αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν’. Την χαρακτηρίζει μη ηθική επειδή στηρίζεται στην ταυτότητα. Δεν έχει άδικο. Αν δεν αγαπάμε τον εαυτό μας, πώς να αγαπήσουμε τον πλησίον μας; Για αυτό λοιπόν η εντολή θα έπρεπε να είχε διατυπωθεί με δύο τουλάχιστον διαφορετικούς τρόπους οπως. α) εάν αγαπάς τον εαυτό σου, αγάπα τον πλησίον σου κατά τον ίδιο τρόπο, η β) να αγαπάς τον πλησίον όπως εκείνος αγαπά τον εαυτό του. Και στις δύο βέβαια περιπτώσεις μπαίνει το ‘πρέπει’ χωρίς να περιγράφεται το τι συνθέτει    την αγάπη

Καρκίνος, η αγωνία των εξετάσεων.

Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος στις πιο πολλές περιπτώσεις είναι μια αρρώστια δυσθεράπευτη αν όχι εντελώς αθεράπευτη, επικίνδυνη για την ζωή και σίγουρα ανελέητη για την ποιότητα της, τόσο  σαν αρρώστια  όσο  και σαν θεραπεία. Κυρίως όμως είναι απρόβλεπτη. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που ο γιατρός συνιστά  συχνό εργαστηριακό έλεγχο,- σε τακτά χρονικά διαστήματα- ανάλογα με την περίπτωση. Άλλοτε ανά 3μηνο, άλλοτε ανά 6μηνο και στις καλλίτερες περιπτώσεις ανά έτος. Το  χρονικό διάστημα που θεωρείται πιο  κρίσιμο  για υποτροπή είναι τα πέντε χρόνια. Είναι λογικό λοιπόν η αίσθηση της προοπτικής στο αύριο, η έννοια του μέλλοντος να αλλάζει στον καρκινοπαθή. Για αυτόν δεν ισχύει πια το αόριστο ‘ δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει το αύριο’. Το αύριο έχει πάρει ένα συγκεκριμένο απειλητικό όνομα ‘ φόβο υποτροπής του καρκίνου’ .  Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το εφιαλτικό  αυτό ενδεχόμενο. Η αισιοδοξία δεν μπορεί να ακυρώσει τον φόβο. Και ο μηχανισμός της άρνησης, είναι άρνηση της πραγματικότητας, δεν βοηθά. Αντίθετα  μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή σε φτωχή συμμόρφωση και εγκατάλειψη κάθε διαδικασίας που απαιτεί η παρακολούθηση του καρκίνου . Δεν θα έκανε τις εξετάσεις, αφού δεν θα αναγνώριζε τον κίνδυνο υποτροπής.

Αποφευκτική Προσωπικότητα

Στοιχεία αποφευκτικής προσωπικότητας,  υπάρχουν σε   πολλούς ανθρώπους.  Αν τα  στοιχεία αυτά  είναι αρκετά, τότε η  προσωπικότητας χαρακτηρίζεται αποφευκτική. Αν   είναι περισσότερα, τόσο πολλά ώστε να διαταράσσεται η λειτουργικότητα   του ατόμου, τότε ασφαλώς υπάρχει  ψυχιατρικό πρόβλημα, που αναγνωρίζεται σαν   Αποφευκτική διαταραχή της  Προσωπικότητας. Μια διάγνωση που πρέπει να υπακούει σε  συγκεκριμένα  διαγνωστικά κριτήρια  σύμφωνα με το διαγνωστικού συστήματος DSM-IV.

Για τα  αποφευκτικά στοιχεία καθώς και  την  προσωπικότητα-  χωρίς διαταραχή –οι  περισσότεροι  γνωρίζουμε πολλά και ας μη το συνειδητοποιούμαι. Συνιστούν  συμπεριφορές οικίες, που δηλώνονται  από το  ρήμα αποφεύγω. (απομακρύνομαι από κάποιον η κάτι, δεν πλησιάζω ,αρνιέμαι, αναβάλω,  διαφεύγω , ξεφεύγω)  και το συνώνυμο του, το φεύγω ( απομακρύνομαι γρήγορα , δραπετεύω,  αναχωρώ, αποχωρώ). 
Από τι όμως αποχωρεί ο άνθρωπος με την προσωπικότητα αυτή; Η απάντηση είναι από κάθε τι που τον φοβίζει. Και οι φόβοι του είναι πολλοί, συναρτημένοι πάντα με φτωχή αυτοεκτίμηση. Φόβοι κοινότυποι και ωστόσο ιδιαίτεροι και μοναδικοί, όπως ιδιαίτερος και μοναδικός είναι ο κάθε άνθρωπος.

Μεταστατικός καρκίνος. ‘Ζωή στου Διγενή τ’αλώνια.’

Στην φετινή  Αυγουστιάτική πανσέληνο, την δεύτερη  στην πορεία μου με τον μεταστατικός καρκίνος  άφησα τους συνειρμούς μου, να με ταξιδεύουν στο ‘ παντού’ της φαντασίας μου.
Από παιδί η Αυγουστιάτική πανσέληνος με μάγευε. Και αυτό δεν άλλαξε και ας την θαύμασα- όπως και την περσινή-    από την βεράντα του σπιτιού μου, στο έρημο -λόγω διακοπών-  προάστιο. Πήρα – και δεν ήταν λίγο-  όλο αυτό το παράξενο φως που έδινε καινούργια  ονειρικά σχήματα στον κήπο και έκανε τους  άδειους  δρόμους να μοιάζουν ασημένια ρυάκια. Καθώς οι πιο πολλοί άνθρωποι έλειπαν , η σιωπή  ζωντάνευε  παλιά παραμύθια για νεράιδες και αερικά.  
Η ζωή με τον μεταστατικό καρκίνο δεν είναι εύκολη. Ωστόσο πάντα υπάρχει η επιλογή, του πόσο πολύ η λίγο, αποφασίζει κανείς να κερδίζει και να αξιοποιεί   το κάθε μικρό η μεγάλο διάλειμμα , που η αρρώστια επιτρέπει.   
Ήμουν πολύ αδύναμη από μια πρόσφατή επιπλοκή, αλλά δεν πονούσα πουθενά. Έτσι μπορούσα να αφεθώ στην μαγεία του φεγγαριού, στα όνειρα και τους συμβολισμούς της ποίησης.  Σχεδόν όλοι οι γνωστοί ποιητές έχουν γράψει για την Σελήνη.  Ήταν     ‘ ευκαιρία’ να δω το ολόγιομο φεγγάρι   ‘ παρέα’ με τους ποιητές μας, μέσα από τη δική των ματιά. Όλοι  ξέρουμε πως το Φεγγάρι βρίσκεται πάντα  στους μύθους, στις παραδόσεις και τις δοξασίες κάθε  λαού. Σύμφωνα με την  μυθολογία η  Σελήνη ήταν η Εκάτη. Σύμβολο  λατρείας αλλά και τρόμου. Ίσως  κόρη του Δία και της Δήμητρας, η  της Ήρας και του Περσέα.Τόσο κοντά στην Μαγεία. Τόσο κοντά στην ζωή και στον έρωτα , αλλά επίσης στον θάνατο και την τρέλα. Αυγουστιάτικη πανσέληνος , άνθρωποι που σεληνιάζονται, άνθρωποι που χάνουν  τα λογικά  και την λαλιά τους.   
Δεν νομίζω πως ήταν άσχετο από  την κατάσταση της υγείας μου, που  διάλεξα    ‘την τρελή του φεγγαριού’ του Ν.Γκάτσου. Οι στίχοι είναι μελοποιημένοι από τον  Μάνο Χατζιδάκη. Η εκτέλεση  από την Φλέρυ Νταντωνάκη είναι μοναδική.

Σχιζοειδής Προσωπικότητας

Η Σχιζοειδής Προσωπικότητας είναι ο άνθρωπος ‘που δεν μας καταλαβαίνει’, είναι δίπλα μας και ‘είναι αλλού’. Δύσκολα εκφράζει τα συναισθήματα του  , ενώ εύκολα αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων και ας μη το δείχνει. Για αυτό θεωρείται αδιάφορος και σκληρός. Ωστόσο πολύ συχνά μπορεί να είναι χαρισματικός, γοητευτικός. Καλλιτέχνης, επιστήμονας, μυστικιστής η νυχτοφύλακας, πάντα όμως αναχωρητής. Διακρίνεται από μοναχικότητα, εσωστρέφεια, αποστασιοποίηση από κοσμικές εκδηλώσεις , ηλεγμένη συναισθηματική έκφραση και απαντητικότητα. Αν δεχθούμε την υπόθεση του W.Reich που υποστηρίζει ότι σφραγίδα για την προσωπικότητα του ανθρώπου είναι οι αμυντικοί μηχανισμοί του, τότε σφραγίδα για την σχιζοειδή προσωπικότητα είναι η απόσυρση.

Ο ‘μπάρμπας μου ο Παναής ’

Ο ‘μπάρμπας μου ο Παναής ’ είναι ένα εκπληκτικό άκουσμα φερμένο από τον Ελληνισμό της Μ. Ασίας της εποχής που προηγήθηκε τον ξεριζωμό. Το  video το έστειλε ένας φίλος χωρίς άλλες πληροφορίες. Με έβαλε σε πολλές σκέψεις .

http://youtu.be/wwu62cTckx0

Προφανώς η εποχή που ‘έζησε ο θείος Παναγής’, δεν περιορίζεται μόνο στην τραγική περίοδο του παντουρκισμού των Κεμαλιστών αλλά και νωρίτερα. Ο θρησκευτικός φανατισμός αλλά και η οικονομική διαφορά, -ίσως και πολύ άλλοι λόγοι πιο προσωπικοί- ωθούσαν του Τούρκους σε εγκληματικές πράξεις εναντίον των Ελλήνων. Οι Έλληνες της Μ. Ασίας , μέσα στην ανασφάλεια και τον κίνδυνο,‘ἐπρεπε’ να ‘φτιάξουν’ τον δικό τους ήρωα πατέρα……. για την ακρίβεια τον ‘μπάρμπα Παναή’.
Ένα άνδρα δυνατό και ωστόσο αδύναμο στα πάθη του, καλό και κακό, τιμωρό και διασώστη. Ικανό να κάνει ότι δεν μπορούσαν, η δεν επιτρεπόταν να κάνουν εκείνοι.Ας μη ξεχνάμε ότι ο ήρωας απεικονίζει την αμφισβήτηση των κοινωνικών συμβάσεων, την αποχώρηση από την νόρμα της ομάδας, την προσχώρηση σε ένα είδος κοινωνικής ‘ υπεροχής’. Ο ήρωας κινείται σε μία ‘δική του ηθική αυτονομία’ που επιτρέπει ‘Θεϊκές’ αρμοδιότητες, που συχνά ενσαρκώνουν τον Μανιχαϊσμό.

Μηχανισμοί άμυνας του εγώ

Οι  μηχανισμοί άμυνας του εγώ  είναι ασυνείδητες ενδοψυχικές διεργασίες  που κινητοποιούνται από το Εγώ, για να αντιμετώπισουν την  ψυχοσύγκρουση  η οποία  προκύπτει από την αντιπαλότητα των ψυχικών αρχών,της ηδονής (προεγώ, id) και των ηθικών αρχών (υπερεγώ). Η  ψυχοσύγκρουση  είναι ιδιαιτέρα δαπανηρή για την πρωτογενή ψυχική  ενέργεια ( Λιβιδινική) , που δεν είναι ανεξάντλητη. Απειλεί το Εγώ  με ανάπτυξη νευρωτικών συμπτωμάτων, η και  παλινδρόμηση   στην ψύχωση, αν οι μηχανισμοί αυτοί δεν είναι ικανοί να καταλαγιάσουν την σύγκρουση. Το εγώ στην γλώσσα της ψυχολογία είναι το συνειδητό μέρος του  ψυχισμού μας, που υπακούει στη αρχή της πραγματικότητας.  Ο Freud,  στην διατύπωση των θεωριών του για το  ‘ψυχικό όργανο,’ ορίζει το  εγώ ως το  συνειδητό μέρος του Είναι  , που γίνεται  ‘ορατό’ στην συμπεριφορές και στο πράττειν μας. Διαχειρίζεται όλα όσα εμπίπτουν στην επίγνωση μας, ανά πάσα στιγμή και υπακούει στην αρχή της πραγματικότητας. Είναι  το λογικό μέρος του ψυχισμού μας. Αρτιώνεται σταδιακά με  την εμπειρία και την μάθηση, σε συνάρτηση πάντα με την γενετική προικοδότηση. Ωστόσο το ψυχικό όργανο στο σύνολο του δεν είναι στατικό. Το χαρακτηρίζει μια συνεχώς μεταβαλλόμενη δυναμική αλληλοεπίδραση των μερών του, ( id, Εγώ, Υπερεγώ)  και των ψυχικών αρχών μεταξύ των. Όπως είναι φυσικό το Εγώ, πρέπει να εναρμονίζει τα ‘ θέλω’ του  id και τα ‘πρέπει’ του Υπερεγώ,  που κατά κανόνα είναι αλληλοσυγκρουόμενα και  αντιθετικά . Αυτό άλλωστε  προκαλεί την ψυχοσύγκρουση.   

Παρανοειδής Προσωπικότητα

Πολλά στοιχεία ( traits) που συνθέτουν  την  Παρανοειδή Προσωπικότητα,  παρατηρούνται  και σε άλλες  προσωπικοτήτες. Για παράδειγμα η   παρανοειδής ‘διάθεση’ άλλοτε σαν μεμονωμένη ψυχολογική αντίδραση  και άλλοτε σαν πολιτισμικό η  εθνικό ‘γνώρισμα’, δεν είναι αρκετή,  για να χαρακτηρίσει έναν άνθρωπο παρανοειδή. Την  γλωσσοφαγιά το μάτιασμα και τα μάγια τα πιστεύουν πολλοί άνθρωποι.  Ακόμα και   η ετερομομφή -που  είναι η  προβολή του κακού εαυτού μας πάνω στους άλλους,- το ‘δεν φταίω εγώ, φταίει ο άλλος’, δεν παραπέμπει πάντα,  σε παρανοειδή ετοιμότητα. Ανακλά   ανωριμότητα, που όμως δεν συναντάται μόνο στην Παρανοειδής προσωπικότητα .
Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι δεν  περιγράφεται  η Παρανοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας, η οποία σαν νοσολογική οντότητα, ταυτοποιείται με τα  κριτήρια  του διαγνωστικού συστήματος DSM-IV. Περιγράφεται  η Παρανοειδής προσωπικότητα, η οποία δεν συνιστά αρρώστια, αλλά ένα σύνολο   συμπεριφορών  , ψυχολογικών στάσεων  και μηχανισμών άμυνας του εγώ. Οι άνθρωποι με παρανοειδή προσωπικότητα διακρίνονται για υπερβολική καχυποψία, επιφύλαξη, αμφιβολία για τα αισθήματα και την αξιοπιστία  των άλλων. Συχνά εκφράζουν έντονα συναισθήματα αμφισβήτησης για την  αφοσίωση των άλλων  και  ζήλια. Η ζηλοτυπία είναι συχνή και σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να κολακεύει τον σεξουαλικό σύντροφο , αλλά και να τον κουράζει, γιατί συχνά   απαιτούνται αποδείξεις πλήρους υποτέλειας. Διαβλέπουν   σκοτεινά κίνητρα στους άλλους και αναζητούν ενδείξεις,  ή αποδείξεις, για την εγκυρότητα των φόβων των. Γίνονται έτσι  μυστικοπαθείς, κρυψίνοες,  εριστικοί και  ισχυρογνώμονες.

Αχερουσία (Ν. Γκάτσος)

Υπέροχο   άκουσμα το ποίημα  του Ν. Γκάτσου ‘ Αχερουσία’, μελοποιημένο από τον Σ. Ξαρχάκο. Ονειρική η μουσική που  γίνεται αντιληπτή από  το ‘εσωτερικό’ αυτί, το  αυτί  εκείνο που μπορεί να προσλαμβάνει  την  μαγεία των  ήχων και την σαγήνη  των λόγων του φαντασιακού μας κόσμου. Τις  αιώνιες αλήθειες της ζωής. Έκπληξη και  η κηρυγματική φωνή του  Σ. Κόκοτα. Λίγο περιπαιχτική , ταιριάζει απόλυτα με την συγκαλυμμένη   ειρωνεία  που διακρίνει τους στίχους.          ( Δίσκος:Ξαρχάκος + Κόκοτας 1970).                                                                           
Ο  Ν. Γκάτσου μας παραπέμπει σε διφορούμενες συμβολοποιήσεις  και συνειρμούς  όταν αναφέρει ,   ‘ το σκυλί τον Κέρβερο’;  Γιατί    συνδέει τον Κέρβερο με οβολό ; Ξέρει καλά ο ποιητής ότι ο οβολός δεν ήταν για τον Κέρβερο. Ήταν  για τον πορθμέα του Άδη, τον  Χάρωντα,  ( Χάρο στα νέα ελληνικά) που μετέφερε με τη βάρκα του  τον νεκρό στην  είσοδος του Άδη, η οποία  βρισκόταν στον  ποταμό Αχέροντα. Ο νεκρός έπρεπε οπωσδήποτε να πληρώσει  οβολό για τα ναύλα. (Στην αρχαία Ελλάδα τοποθετούσαν πάντα τον οβολό κάτω από τη γλώσσα του νεκρού. Πίστευαν ότι όποιος δεν   πλήρωνε,  καταδικαζόταν να περιπλανιέται στις όχθες του Αχέροντα για εκατό χρόνια)!       
  Ο Κέρβερος άγρυπνος και τρομακτικός φρουρός,  απέτρεπε την απόδραση από το βασίλειο του  Άδη. Σε τι λοιπόν θα βοηθούσε ο οβολός στον νεκροφύλακα Κέρβερο; Γύρισμα στην ζωή; Νεκρανάσταση; Αθανασία; Επανάληψη του Σισυφικού κατορθώματος;

Ορισμός της Προσωπικότητας

Ο ορισμός της προσωπικότητας   είναι  το ίδιο δύσκολος  όσο και ο ορισμός της ψυχής . Η  προσωπικότητα είναι ‘το φαίνεσθε’ της ψυχής.  Και  είναι γνωστό ότι για την  ψυχή, υπάρχουν άπειροι ορισμοί  θρησκευτικοί , φιλοσοφικοί, ανθρωπολογικοί , που όμως συμπίπτουν στην  αποδοχή ότι  ως ψυχή ορίζεται η άυλη ουσία του ανθρώπου η οποία αποτελεί την έδρα της προσωπικότητάς του.
Με άλλα  λόγια οι ορισμοί αυτοί στηρίζονται στην   φιλοσοφική θεώρηση του Αριστοτέλη: ‘ η  ψυχή ἐστιν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωήν ἔχοντος’. Ο Αριστοτέλης  ορίζει την Ψυχή ως πρώτη εντελέχεια, πρώτη εκδήλωση της ζωής. Δύναμη ή έξη του οργανισμού να εξελιχθεί, να αναπτύξει και να εκφράσει υψηλότερες εκδηλώσεις πνευματικότητας και ψυχισμού.
Άραγε  ο Freud  περιγράφοντας  την ασυνείδητη   πρωταρχική ψυχική ενέργεια τις ενορμήσεις, έδινε στην ενέργεια αυτή Αριστοτελική έννοια; Πάντως στα στάδια ανάπτυξης της προσωπικότητας  αναφέρεται  στο προεγώ (εκείνο id)  το οποίο είναι ασυνείδητο έμφυτο και  υποκινείται από  την  ασυνείδητη   πρωταρχική ψυχική ενέργεια τις ενορμήσεις.  Η  λιβιδινική ενέργεια (libido) τροφοδοτεί την ενόρμηση της ζωής . Στην πορεία της ζωή όμως οι συνειδητές λειτουργίες του εγώ  επενδύουν συναισθηματικά τις ενορμήσεις, ώστε να αποκτούν ψυχική αναπαράσταση  και μαζί με την   επιρροή του περιβάλλοντος, τροποποιούν τις ενορμήσεις  σε κοινωνικές ανάγκες.   Η διαδικασία αυτή είναι μοναδική για κάθε άνθρωπο. Έτσι όπως μοναδικό είναι  και το δομημένο εγώ του,  η προσωπικότητα του.

Ζωή με τον καρκίνο

Κανείς άνθρωπος δεν θα μπορούσε να είναι όμοιος με ένα άλλο, εκτός και  αν είναι κλώνος. Το ίδιο  ισχύει και  για τον καρκίνο. Η αιτία του διερευνάται ακόμα  και  η θεραπεία του παραμένει πιθανολογική. Αυτή η ανομοιότητα   συνάγεται αξιωματικά,  από τα γραφόμενα του γενετιστή F.S. Collins  στο βιβλίο του, η γλώσσα του Θεού. ‘Το  DNA  μας είναι ένα πρόγραμμα υπολογιστή( πληροφοριακό υλικό) εγκατεστημένο στο πυρήνα του κυττάρου μας. Το  γονίδιο είναι μια  ‘ειδική οδηγία’ που σχηματίζεται από  χιλιάδες bits του ειδικού κώδικα   του γενετικού πληροφοριακού υλικού. Το σύνολο του  κληρονομικού υλικού  μας   (το σχέδιο του ανθρώπινου γονδιώματος,  το  DNA)  μοιάζει να υπολογίζεται  σε μια  αλληλουχία  που φτάνει το μήκος τριών δισεκατομμυρίων βάσεων’.

Έτσι λοιπόν η ζωή με τον καρκίνο, δεν μπορεί  να είναι ίδια για όλους του καρκινοπαθείς. Είναι μια ανεπανάληπτη  ατομική εμπειρία. Ένας  μοναδικός άνθρωπος σε χαρακτήρα, σωματική κατάσταση ηλικία, φύλο και κοινωνική θέση με ένα καρκίνο μοναδικό σε εντόπιση, κακοήθεια  και στάδιο. Μια μοναδική αλληλοεπίδραση και αποτέλεσμα, που απαιτεί μια μοναδική προσέγγιση. Στην γλώσσα της ιατρικής αυτό λέγεται εξατομικευμένη θεραπεία. Είναι λοιπόν σε αρκετές περιπτώσεις άστοχα ,  -αν και καλοπροαίρετα -τα διάφορα υπερενθουσιώδη δόγματα , ‘πολέμησε, νίκησε , ζήσε’  που πολύ συχνά  αντί να βοηθούν, καταρρακώνουν.  Όταν από τον αδύναμο ζητείται περισσότερη δύναμη, τότε υπονοείται   ότι δεν προσπαθεί αρκετά, ενώ θα μπορούσε να το κάνει. Ότι επομένως είναι απρόθυμος  η ότι κατηγορείται για κάτι. Όπως ο καταθλιπτικός μπροστά σε μια κωμωδία νοιώθει πιο καταθλιπτικός, ακριβώς γιατί δεν μπορεί να γελάσει όπως οι άλλοι. Ας μη ζητείται λοιπόν από τον καρκινοπαθή,  να συμπεριφέρεται σαν να μην του συμβαίνει κάτι κακό . Του συμβαίνει. Και δεν πρέπει να ωθείται σε παθολογικές άμυνες του εγώ όπως η άρνηση. Είναι πολλά τα αρνητικά σε  προχωρημένο στάδιο  καρκίνου. Εύκολα  τα  φαντάζεται κανείς. Χειρουργείο, χειμηοθεραπείες, παρενέργειες, αλωπεκία και κυρίως, απειλή ζωής. Το χρονόμετρο ζωής μετρά διαφορετικά. Ζωντανός, αλλά όχι  ακριβώς. ‘Επάρατη νόσος’ υπάρχει ακόμα το κοινωνικό στίγμα. Η πιο δίκαια ο φόβος. Ο  νεκρός  του αύριο τρομάζει. Ο μελλοθάνατος άλλοτε ηρωοποιείτε και άλλοτε δαιμονοποιείται. 

Εξαρτημένη(Εξαρτητική)Προσωπικότητα. (Dependent personality)

Η εξαρτημένη προσωπικότητα, καθημερινή και συνηθισμένη, μοιάζει –δεν είναι όμως ίδια- με την Εξαρτητική διαταραχή  προσωπικότητας. Η διαταραχή   ταξινομείται στην  Ομάδα Γ, των διαταραχών της προσωπικότητας. ( διαγνωστικό σύστημα DSM-IV). Ενώ η   προσωπικότητα  που δεν είναι αρρώστια, είναι πολύ κοινή και  ξεχωρίζει  με τα ‘κάποια’ ιδιαίτερα δικά της χαρακτηριστικά, άλλοτε αθώα, άλλοτε ενοχλητικά και άλλοτε δυναμικά  αυτοκαταστροφικά.
Η εξαρτημένη προσωπικότητα σύμφωνα με τον Freud σχετίζεται με καθήλωση στο στοματικό στάδιο. Στην ηλικία δηλαδή των πρώτων 18 μηνών της ζωής,  που υπάρχει και η μεγαλύτερη εξάρτηση από τους γονείς. Για αυτό και είναι φυσικό , οι  ψυχολογικές ανάγκες  εξάρτησης στην ενήλική ζωή να είναι και  περισσότερες και εντονότερες. Σε αυτό το στάδιο ζωής προέχουν οι  ενορμήσεις αφού το βρέφος σύμφωνα με την τοπογραφική και δομική θεωρία του Freud είναι ασυνείδητο, προεγώ (id). Οι  συγκρουσιακές καταστάσεις, που ασφαλώς δεν είναι ίδιες  για κάθε άτομο,( εξαρτώνται από την βιολογική προικοδότηση, τον γονέα και άλλους παράγοντες), με  τον μηχανισμό της απώθησης  σπρώχνονται και κρύβονται στο ασυνείδητο.  Εκεί    μεταμφιέζονται και επιστρέφουν στο συνειδητό σαν  σύμπτωμα σαν ψυχιατρική διαταραχή.  Συνήθως όμως   επενδύονται συναισθηματικά και  επιστρέφουν αργότερα  στο συνειδητό σαν κοινωνικές ανάγκες, η χαρακτηριστικά προσωπικότητας, που καθορίζουν συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Το ψυχικό όργανο ( μια απλουστευμένη προσέγγιση)

Το ψυχικό όργανο δεν έχει ανατομική υπόσταση, αποτελεί  επινόηση του Freud, στην προσπάθεια του να περιγράψει τις λειτουργίες του ψυχισμού μας. Το οραματίστηκε σαν   όργανο, με    δομή και χώρο, από  το οποίο  απορρέουν  οι  ψυχικές λειτουργίες. Διατύπωσε πέντε   θεωρίες/μοντέλα  προκειμένου να το περιγραξει. 1) Τοπογραφική  2)   Δομική 3) Δυναμική 4) Οικονομική 5) Γενετική ή αναπτυξιακή.

Στο Τοπογραφικό μοντέλο,  εμπερικλείονται το συνειδητό, το προσυνειδητό και το ασυνείδητο (υποσυνείδητο). Είναι   διαφορετικοί χώροι, με διαφορετικό υλικό ο κάθε ένας, αλλά   δεν αντιστοιχούν σε ανόλογες  ανατομικές περιοχές του εγκέφαλου. Είναι σχηματικές έννοιες ψυχικής λειτουργίας, με αμφίδρομή επικοινωνία   με ενδιάμεσο το   προσυνειδητό. ( συνειδητό ↔ προσυνειδητό  ↔  ασυνείδητο (υποσυνείδητο)
Το συνειδητό, είναι το σύνολο των ψυχικών   λειτουργιών στην καθημερινή έκφραση της ζωής μας. Είναι  η εγρήγορση, η αντίληψη και η ενημερότητα για την  πραγματικότητα. Την εξωτερική πραγματικότητα όπως την προσλαμβάνουμε με τα πέντε αισθητήρια όργανα μας, τις αισθήσεις μας. Την εσωτερική πραγματικότητα όπως την επεξεργαζόμαστε  στους εγκεφαλικούς νευρώνες μας και βιώνεται  σαν σκέψη, φαντασία, επιθυμία και όποια άλλη ανθρώπινη έκφραση.
Το προσυνειδητό, είναι το  ψυχικό υλικό για το οποίο δεν έχουμε  άμεση επίγνωση,  αλλά που μπορούμε να το φέρουμε  στο επίπεδο της συνείδησης, εάν διαλέξουμε  να εστιάσουμε την προσοχή μας σε αυτό.  Είναι ‘αποθηκευμένο΄ εκεί με την ίδια ‘λογική’  που πολλά αντικείμενα του νοικοκυριού μας, φιλοξενούνται στην αποθήκη .
Το ασυνείδητο, είναι το αποκηρυγμένο   ψυχικό υλικό που έχει αποβληθεί από το συνειδητό και  καταχωνιασθεί  στο ασυνείδητο. Αυτό έχει γίνει με τον μηχανισμό της  απώθησης. Δεν μπορούμε να το επαναφέρουμε πίσω με συνειδητό  εστιασμό της προσοχής. Ωστόσο  το υλικό αυτό, έχει δικά του μυστικά μονοπάτια επιστροφής. Το κατορθώνει μέσα από  τα όνειρα, τις παραδρομές της γλώσσας, τους ελεύθερους  συνειρμούς  και φυσικά τα συμπτώματα. Τα σύμπτωμα, -σύμφωνα με την ψυχοδυναμική θεωρία- είναι η μεταμφιεσμένη μορφή του απωθημένου  συγκρουσιακού  υλικού. Συμπτώματα όπως το άγχος, η καταναγκαστική συμπεριφορά, η φοβία και άπειρα άλλα, είναι η ψυχοσύγκρουση μεταμφιεσμένη. Γιατί  μόνο έτσι - μεταμφιεσμένη σε σύμπτωμα-, ξεγελά  το εγώ και αναδύεται στο συνειδητό.

Δραματική Προσωπικότητα. ( Ιστριονική )

Η Δραματική προσωπικότητα δεν είναι άλλη από αυτό που ο κόσμος γνωρίζει σαν υστερική προσωπικότητα (hysterical). Η νέα ονομασία είναι αναγκαία διότι έτσι δηλώνεται ότι διαφέρει από την γνωστή παλιομοδίτικη ‘υστερία’ στο ότι δεν παρατηρούνται συμπτώματα μετατροπής. Αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται στην Διαταραχή Μετατροπής και στην αποσυνδετική Διαταραχή αλλά και εδώ το όνομα έχει αλλάξει για ευνόητους λόγους. Επίσης δεν περιγράφεται η Δραματική Ιστριονική Δαταραχή της Προσωπικότητα. Και οι τρεις αυτές ψυχοπαθολογικές καταστάσεις αναγνωρίζονται βάσει σαφών κλινικών κριτηρίων. (Διαγνωστικό σύστημα DSM-IV).
Η Δραματική προσωπικότητα καθορίζεται από την πληθωρική και θεατρική έκφραση συναισθήματος προκειμένου να ικανοποιηθεί η ανάγκη μονοπώλησης της προσοχής και του θαυμασμού των άλλων. Μια ανάγκη, ένας σκοπός που ‘αγιάζει τα μέσα’ σε επινοήσεις, χειρισμούς και μανούβρες. Όταν όμως ο σκοπός αυτός δεν ικανοποιείται η δυσφορία που εκφράζεται είναι ακραία σε εκρήξεις μομφής, εκρήξεις οργής η κρουνούς δακρύων.
Οι άνθρωποι με δραματική ( ιστριονική ) προσωπικότητα είναι δραστήριοι κοινωνικά χαριτωμένοι και ενθουσιώδεις. Γίνονται εύκολα ‘φίλοι’, θαυμαστές η υποψήφιοι εραστές προκειμένου να εκταμιεύσουν το ποσό της συγκίνησης που τους χρειάζεται στο εδώ και τώρα. Αλλάζουν όμως γρήγορα γιατί οι απαιτήσεις τους για συνεχή και μονοπωλιακή προσοχή εξουθενώνουν τον άλλο, πράγμα που εισπράττεται σαν ‘προδοσία’. Από την απόλυτη λατρεία-εύκολα και χωρίς φανερό λόγο- μπορούν να ξεσπάσουν σε κλάματα, κατηγόριες και ή οργή. Για αυτό η συμπεριφορά των χαρακτηρίζατε, ευμετάβλητη, επιπόλαιη, εγωκεντρική και ανειλικρινής.