Συνηθισμένη είναι η φράση ‘για ένα πιάτο φακής’, η πιο κοντά στην καθαρεύουσα ‘αντί πινακίου φακής’. Με αυτή την φράση- όπως είναι γνωστό- δηλώνεται ανέντιμη συναλλαγή. Ξεπούλημα. Κάποιος βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης και κάποιος εκμεταλλεύεται την αδυναμία του, για να αποσπάσει δυσανάλογα υλικά αγαθά. Κάτι ανάλογο με αυτό που εννοείται όταν λέγεται η άλλη δική μας φράση ‘ για ένα κομμάτι ψωμί’.
Σε αυτή την δραματική εποχή των παζαριών για το μέλλον μας, το ‘αντί πινακίου φακής’ είναι ένα επίκαιρο και ζοφερό ενδεχόμενο. Και ίσως πέρα και επιπλέον της διαμαρτυρίας, η γνώση η σύνεση και ομοψυχία να αποτελούν προαπαιτούμενα για την διαφυγή μας από τον λαβύρινθο των προβλημάτων μας. Δεν μας έλλειψε ποτέ η διδαχή του τι πρέπει να κάνουμε, τι πρέπει να αποφύγουμε. Και μόνο η φράση που αναφέρθηκε αντί πινακίου φακής’ παραπέμπει σε μια σειρά κανονιστικών δεοντολογικών κανόνων, που αποσκοπούν στην αρμονική ανθρώπινη συμβίωση. Η φράση σχετίζεται με την Βιβλική παραβολή του Μωυσή και τοποθετείται στον 18ο αι.π.χ. Σύμφωνα με αυτήν ο Ιακώβ αγόρασε με δόλο, τα πρωτοτόκια από τον μεγαλύτερο αδελφό του, τον Ησαύ. Αυτό το πέτυχε όταν ο δεύτερος έρμαιο της πείνας του, παρασύρθηκε από τον Ιακώβ, στη συμφωνία παραχώρησης της περιουσίας που προέκυπτε από τα πρωτοτόκια, για ένα πιάτο φακής! Είναι λοιπόν αυτή η συναλλαγή που πέρασε στους αιώνες σαν παράδειγμα ανευθυνότητας ,αλλά και δόλιας, σκληρής εκμετάλλευσης της αδυναμίας του άλλου. Επίσης σαν δικαιολογημένη αιτία, διατάραξης της ενότητας της οικογένειας και του αδελφικού δεσμού. Σαν ικανή αιτία κατάργησης της έννοιας κάθε κοινωνικής συνοχής.
Είναι φανερό πως η παραβολή αποσκοπούσε να περάσει μηνύματα αδελφοσύνης, αγάπης, και ισότητας. Η έννοια των πρωτοτόκιων ήταν αντίθετη με αυτά, γιατί μοιραία απειλούσε και τις αδελφικές σχέσεις. Ο πειρασμός υφαρπαγής των, έκαμψε ακόμα και τον Ιακώβ. Στην ίδια παραβολή, διακρίνονται υπαινιγμοί και για λάθη στην γονική στάση. Ο Ισαάκ μεροληπτούσε υπέρ του πρωτότοκου Ησαύ προσκολλημένος σε μια αναχρονιστική παράδοση. Η Ρεβέκα προτιμούσε τον Ιακώβ. Με τις δικές της υποδείξεις εκείνος χρησιμοποίησε τα πλάγια μέσα, για να υποκλέψει τα πρωτοτόκια από τον αδελφό του , αλλά και την ευλογία από τον πατέρα του…….. τυπική σχισμική οικογένεια, τυπική κρυφομητριαρχική κοινωνία! Ακόμα και στον 18ο αι.π.χ……….
Βέβαια ο Ιακώβ τιμωρήθηκε και εξιλεώθηκε για την αδικία. Άλλωστε δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς, ήταν εγγονός του Αβραάμ και πρόγονος του Χριστού, προορισμένος για πατριάρχης του Ισραήλ. Έπρεπε να εξαγνισθεί. Έτσι λοιπόν ‘εξορίσθηκε’ 20 ολόκληρα χρόνια, έζησε κοντά στους συγγενείς της μητέρας του για να αποφύγει την εκδίκηση του αδελφού του. Είχε τέσσερις γυναίκες που του έδωσαν τους 12 γιούς ,τους προπάτορες των 12 φυλών του Ισραήλ. Όταν αποφάσισε να γυρίσει στη πατρική γη και να ξανανταμώσει με τον εξαπατημένο αδελφότου, την νύχτα πριν από αυτό το αντάμωμα , ‘ συνάντησε και πάλεψε με τον Θεό’ ……….
Τέτοιο ήταν το μέγεθος του σφάλματος του, που έπρεπε να ανταμωθεί με τον ίδιο τον Θεό, για να επιτευχθεί η συμφιλίωση με τον αδικημένο αδελφό. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί πως μόνο ο Ιακώβ και μόνο σε αυτή την περίπτωση, αναφέρεται ότι συναντήθηκε με τον Θεό!
Τόσο σοβαρό είναι το αμάρτημα της αδικίας στην ανθρώπινη συναλλαγή. Το παίρνω, περισσότερο αυτού που δίνω, το εκμεταλλεύομαι την αδυναμία του άλλου. Γιατί αυτό είναι ουσιαστικά, το βασικό μήνυμα του Μωυσή. Τον παραβάτη δεν τον καταδικάζει, του επιτρέπει να συγχωρεθεί. Όχι με λόγια, με πράξεις, μετά από χρόνια και αφού αντιμετωπίσει τον Θεό στην γήινη εκδοχή Του. Την συνείδηση.
Ποιός σκέφτεται όταν αδικεί και συχνά αδικούμε - κερδίζουμε πρωτοτόκια με ένα πιάτο φακής- πως στην ουσία καταπατούμε τις ιερότερες ανθρώπινες αρχές; Αδελφοσύνη, αγάπη ισότητα. Προδίδουμε την ιερότερη ανθρώπινη σχέση, αυτή την σχέση γονέα/παιδιού. Καταλύουμε οι ίδιοι την κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή. Γιατί δεν είναι μόνο τα μεγάλα αδικήματα. Αυτά προφανώς δεν τα διαπράττει ο μέσος έντιμος άνθρωπος. Είναι και τα μικρά. Το παίρνω παραπάνω από ότι δίνω. Αλλά ποιός σκέπτεται στην βιασύνη του να παρκάρει, ότι κλείνει μια θέση ΑΜΕΑ, η όταν βγάζει τον σκύλο του βόλτα, -χωρίς να καθαρίζει τα περιττώματα του- πως ρυπαίνει τον δρόμο που τον έχει ανάγκη το παιδί, για το περπάτημα και το παιχνίδι του; Ποιος δεν χρησιμοποιεί το μέσο, για να βολέψει το παιδί του και ύστερα ψηφίζει τον ευεργέτη του, για να φέρει την χώρα στο χάος που βρίσκεται…….. Οι μικρές αδικίες στηρίζουν τις μεγάλες.
Σίγουρα η καταπολέμηση των μικρών αδικημάτων, θα μας βγάλει από την απάθεια και εξοικείωση στην αδικία γύρω μας. Θα μας κάνει πιο μαχητικούς στην διασφάλιση μιας ‘κοινωνίας δικαίου’. Θα μας βοηθήσει να μπορούμε να απαιτούμε, από τον κάθε σύγχρονο Ιακώβ που μας κυβερνά, την ‘ πάλη με τον Θεό’ .
Κλεοπάτρα Περισσάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου