Όταν μετά το χειρουργείο ήρθαν οι πρώτες εξετάσεις που επιβεβαίωναν την διασπορά του καρκίνου, ο πρώτος μου συνειρμός ήταν: Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα ξύπνησε ένα πρωί από ένα ταραγμένο όνειρο, βρέθηκε μεταμορφωμένος σε μια τεράστια κατσαρίδα’. Είναι οι πρώτες σειρές από το βιβλίο του Κάφκα η Μεταμόρφωση. Το βιβλίο το είχα διαβάσει σε πολύ νεαρή ηλικία. Και παρά τους σαφείς κοινωνικούς και πολιτικούς συμβολισμούς του-θυμάμαι- είχα αισθανθεί δέος και αγωνία για το μαρτύριο του Γκρέγκορ Σάμσα. Το σώμα του τον είχε ‘προδώσει και αιχμαλωτίσει’ σε μια ακατανόητη και ανίκητη εξωτερική πραγματικότητα, που του απέκλειε το ομαλό ζην, ακόμα και με τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα Ήταν σιχαμερός αποτρόπαιος, ένα ασήκωτο βάρος για την οικογένεια του. Κανείς δεν τον ήθελε πια.
Έτσι έντονα αισθάνθηκα ‘ την αιχμαλωσία’ στο σώμα μου που ξαφνικά έγινε μια ακατανόητη, αμετάκλητη και ύπουλη πραγματικότητα Φυσικά στον μεταστατικό καρκίνο η αλλαγή βιώνεται σαν εσωτερική απειλή. Αλλά όταν αρχίσουν οι χημειοθεραπείες τότε αρχίζει και η εξωτερική μεταμόρφωση. Το εγώ φυλακίζεται σε μια καινούργια κατάσταση, ένα άλλο σώμα, που ίσως δεν μοιάζει με κατσαρίδα αλλά κατοικείται από κατσαρίδες. Το σώμα γίνεται εχθρός και ταυτόχρονα παραμένει η μοναδική ευκαιρία ζωής. Ζωή με τον πιο σκληρό εχθρό. Μια πραγματικότητα που τρομάζει και απαιτεί προσαρμοστικούς αμυντικούς μηχανισμούς, για την διάσωση του Εγώ. Του Εγώ που κινδυνεύει να παλινδρομήσει στην κατάσταση του ζώου, όπως ο Γκρέγκορ στην Μεταμόρφωση του Κάφκα. Για αυτό και ήταν η μοναδική φορά στην ζωή μου που χάρηκα γιατί δεν έχω οικογένεια. Τουλάχιστον δεν θα γινόμουν αβάσταχτο, σιχαμερό βάρος σε κανένα, όπως έγινε ο Γκρέγκορ. Σε κάθε βαριά αρρώστια, πέρα από τον ίδιο τον άρρωστο, αρρωσταίνει και ολόκληρη η οικογένεια .
Θυμάμαι καθαρά -18 μήνες πίσω- πως ‘εκμεταλλεύθηκα’ την αλλεργία από το σκιαγραφικό των αξονικών, για να καθυστερήσω τις υπόλοιπες εξετάσεις και επομένως την θεραπεία. Είχα ανάγκη από πίστωση χρόνου. Ένοιωθα να ταλαντεύομαι, ανάμεσα στην πραγματικότητα και την άρνηση της. Οι δικοί μου ανησυχούσαν για την ‘υπερβολική ψυχραιμία μου’ . Δεν ήμουν καθόλου ψύχραιμη, φαινόμουν όμως ψύχραιμη και μάλιστα σε εκνευριστικό βαθμό. Είχα συμπτώματα αποπροσωποιητικής διαταραχής στα οποία θα αναφερθώ αναλυτικότερα στην συνέχεια.Η αποπροσωποιητική διαταραχή ταξινομείται στην ομάδας των αποσυνδετικών η διασχιστικών διαταραχών. Στις διαταραχές αυτές προέχει ο μηχανισμός της αποσύνδεσης ( διάσχισης , Dissociatin). Με τον εν λόγω μηχανισμό επιτυγχάνεται η αποσύνδεση και αποχωρισμός της επώδυνης ψυχικής εμπειρίας , από την υπόλοιπη δραστηριότητα του Εγώ. Το Εγώ μπορεί έτσι να ‘αντιμετωπίζει’ πιο ήρεμα –σαν ξένο- το αποχωρισμένο κομμάτι. Η προσωπική τραγωδία, -στην φάση που αυτή συμβαίνει- δεν μοιάζει άμεσα προσωπική. Κερδίζεται απόσταση και πίστωση χρόνου, για την αποτελεσματικότερη επεξεργασίας των συνεπειών της. Το Εγώ δεν αποκόπτεται εντελώς από το αποσυνδεδεμένο υλικό. Το υλικό παραμένει στο συνειδητό επίπεδο, αλλά σε ένα είδος σειράς, παράλληλων συνειδήσεων. Φυσικά η εναισθησία δεν είναι η καλλίτερη και σε κάποιο βαθμό εκπίπτει ο έλεγχος της πραγματικότητας και η οξύτητα της κρίσης. Ωστόσο σαν μηχανισμός είναι προτιμότερος από την απώθηση και την άρνηση ακριβώς γιατί υπάρχει ‘η σειρά των παράλληλων συνειδήσεων’ που προαναφέρθηκε. Είναι φανερό πως η αποπροσωποιητική διαταραχή, δεν είναι ευχάριστη κατάσταση, αλλά επίσης δεν αποτελεί, ιδιαίτερα ανησυχητική εκτροπή, ιδιαίτερα μάλιστα όταν συνδέεται αιτιολογικά με ακραία ψυχοτραυματική εμπειρία. Άλλωστε υπολογίζεται ότι ένα 70% του πληθυσμού παρουσιάζει ήπια διασχιστικά προβλήματα.
Στην περίπτωση μου ο διπλασιασμός παρουσιάσθηκε αμέσως μετά το χειρουργείο και στην διάρκεια της ανάνηψης. Προφανώς έπαιξε ρόλο και η νάρκωση. Και ήταν βασανιστικός. ‘Έβλεπα’ ένα σώμα ακίνητο, εγώ σίγουρα ήμουν έξω από αυτό, άυλη κάπου ψιλά, αλλά δεν καταλάβαινα που και πως. Ζωντανή, νεκρή; Όλος ο χώρος ήταν γκρίζος σαν θολό μέταλλο, σιωπηλός. Όταν άρχισα να προσλαμβάνω ήχους σκέφθηκα πως μάλλον ήμουν ζωντανή και το πιθανότερο ήταν πως είχα πάθει εγκεφαλικό. προφανώς τετραπληγία. Αυτή η εκδοχή μου φάνηκε η χειρότερη. Αλλά ακόμα δεν ήμουν σίγουρη για το αν ήμουν νεκρή η ζωντανή. Κάποια στιγμή διαπίστωσα πως μπορούσα να μιλήσω. Και τότε πείστηκα πως ήμουν σίγουρα ζωντανή. Μόνο που αυτό μου ήταν ‘εντελώς αδιάφορο’. Κατάλαβα αργότερα το γιατί . Δεν ήθελα να μάθω αν είχε γίνει μαστεκτομή η ογκεκτομή. Το έμαθα δύο μέρες μετά, στην αλλαγή του τραύματος. Ένοιωσα τυχερή που είχε γίνει ογκεκτομή, έτσι η ‘μεταμόρφωση μου’ θα ήταν λιγότερη φανερή, περισσότερη ανεκτή σε εμένα. Στην συνέχεια και ειδικότερα όταν ξεκίνησαν οι χημειοθεραπείες ο διπλασιασμός ήταν καθημερινό βίωμα. Κλασική περίπτωση. Η συνειδητή εγώτητα μου (I-ness) ήταν έξω από το σώμα μου, λίγα μέτρα μακριά από αυτό και το παρατηρούσε, σαν ξένο και μάλιστα με απαρέσκεια σε όλη την χρονική διάρκεια που κράτησε η αλωπεκία. Ο εαυτός μου, ήταν δύο άτομα -σαν σιαμαίοι- εντελώς ξεχωριστά, όμως και συνδεδεμένα με μια νοητή απόσταση που ωστόσο ήταν δεσμός. Ένα βράδυ στάθηκα μπροστά στον καθρέπτη χωρίς περούκα και αυτοφοτογραφήθηκα. Νομίζω ήταν η χειρότερη φάση της ζωής μου και αυτές τις φωτογραφίες, τις κρύβω σε μυστικό αρχείο του P.C μου. Δύσκολα αντέχω να τις ξαναδώ. Σκεφτόμουν συνεχώς τον Γκρέγκορ, αλλά δεν άντεχα να αναζητήσω και ξαναδιαβάσω το βιβλίο.
Πρέπει να παραδεχθώ πως άλλη μια φορά στην ζωή μου είχα νοιώσει παρόμοια, αλλά όχι με την ίδια απειλή στην ψυχική μου ενότητα. Η ‘προδοσία ήταν από τον άλλον’ . Όχι όπως τώρα που η ‘προδοσία ήταν από εμένα, σε εμένα’. Ήταν η περίοδος του διαζυγίου μου. Τότε υπερτερούσε το φαινόμενο του διπλού προσανατολισμού. Ήμουν ταυτόχρονα στο παλιό σπίτι και στο καινούργιο, που είχα μετακομίσει μετά τον χωρισμό. Στο εκεί του παρελθόντος και στο εδώ του τότε παρόντος. Περίεργη για το εκεί, μπερδεμένη για το εδώ. Φαύλος κύκλος. Όμως τελικά δέθηκα με το καινούργια ατόνησε το παλιό και ξανάγινα Ένα.
Κάπως έτσι και τώρα. Δεν είναι πως πέρασε ο καρκίνος. Όχι είναι σαν Λερναία ύδρα.
Χτυπιέται ένα κεφάλι και πετιούνται δύο. Αυτό το ήξερα από την αρχή και αυτό ήταν ένας από του λόγους, που με έκανε ιδιαίτερα δύσκολη άρρωστη. Ελπίζω παρέμεινα ευγενής, αλλά σίγουρα ήμουν απρόθυμη και ίσως ματαιωτική. Όχι πως δεν ήθελα, η δεν θέλω, να θεραπευτώ από τον καρκίνο , δεν εννοώ κάτι τέτοιο, πως θα μπορούσα άλλωστε. Ήταν η ιδέα ότι μπορεί να χάσω τον έλεγχο πάνω στην ζωή μου -ανεξάρτητα από την διάρκεια της- που σφυροκοπούσε αλύπητα την σκέψη μου. Δεν άντεχα να γίνω Γκρέγκορ , να συνεχίσω την σύντομη ζωή μου όπως εκείνος.
Το βιβλίο το ξαναδιάβασα προχθές, ένα χρόνο μετά την 12η χημειοθεραπεία και λίγους μήνες μετά από μια σειρά από ακτινοθεραπείες . Αισθάνομαι πως πραγματικά αγγίζει ένα βαθύτερο – τον βαθύτερο φόβο- κάθε ανθρώπου που απειλείται από μια σοβαρή αναπηρία και εξάρτηση από τους άλλους. Ενός ανθρώπου που τρέμει για την απόγνωση και κούραση που μπορεί να προκαλέσει, ώστε να λεχθεί και για εκείνον: ‘ Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί …….δεν θέλω, μπροστά σ’αυτό το τερατόμορφο πλάσμα, να προφέρω το όνομα του αδελφού μου’.
Αυτός λοιπόν ήταν ο φόβος που με έσπρωξε στην αποπροσωποιητική διαταραχή. Βγήκα από αυτή, μόνο όταν αισθάνθηκα ότι μπορούσα ακόμα, να ανήκω στην κοινωνία των ανθρώπων.
Εξυπακούεται ότι με βοήθησε η θεραπευτική ομάδα, που με στήριξε και με στηρίζει. Με κρατά αυτόνομη και λειτουργική, με μια εικόνα εαυτού που εγκρίνω ξανά. Με μια ποιότητα ζωής, που δεν διαφέρει πολύ από αυτή που θα είχα και χωρίς τον καρκίνο. Αλλά πάνω από όλα, μου πρόσφερε την σιγουριά, πως δεν χρειάζεται να φοβάμαι την ‘ μεταμόρφωση’. Την υπόσχεση , πως πάντα θα υπάρχει βοήθεια, πως δεν θα υποφέρω ποτέ, ανεξάρτητα από την πορεία του καρκίνου.
Φαντάζομαι πως οι περισσότεροι άρρωστοι, αυτοί την διαβεβαίωση χρειάζονται. Σε αθεράπευτες περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητο να λέγεται το ‘θα γίνεις καλά’. Πιο σημαντικό είναι να λέγεται , θα έχεις κάθε βοήθεια, δεν θα υποφέρεις.
Κλεοπάτρα Περισσάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου