Η εξαρτημένη προσωπικότητα, καθημερινή και συνηθισμένη, μοιάζει –δεν είναι όμως ίδια- με την Εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας. Η διαταραχή ταξινομείται στην Ομάδα Γ, των διαταραχών της προσωπικότητας. ( διαγνωστικό σύστημα DSM-IV). Ενώ η προσωπικότητα που δεν είναι αρρώστια, είναι πολύ κοινή και ξεχωρίζει με τα ‘κάποια’ ιδιαίτερα δικά της χαρακτηριστικά, άλλοτε αθώα, άλλοτε ενοχλητικά και άλλοτε δυναμικά αυτοκαταστροφικά.
Η εξαρτημένη προσωπικότητα σύμφωνα με τον Freud σχετίζεται με καθήλωση στο στοματικό στάδιο. Στην ηλικία δηλαδή των πρώτων 18 μηνών της ζωής, που υπάρχει και η μεγαλύτερη εξάρτηση από τους γονείς. Για αυτό και είναι φυσικό , οι ψυχολογικές ανάγκες εξάρτησης στην ενήλική ζωή να είναι και περισσότερες και εντονότερες. Σε αυτό το στάδιο ζωής προέχουν οι ενορμήσεις αφού το βρέφος σύμφωνα με την τοπογραφική και δομική θεωρία του Freud είναι ασυνείδητο, προεγώ (id). Οι συγκρουσιακές καταστάσεις, που ασφαλώς δεν είναι ίδιες για κάθε άτομο,( εξαρτώνται από την βιολογική προικοδότηση, τον γονέα και άλλους παράγοντες), με τον μηχανισμό της απώθησης σπρώχνονται και κρύβονται στο ασυνείδητο. Εκεί μεταμφιέζονται και επιστρέφουν στο συνειδητό σαν σύμπτωμα σαν ψυχιατρική διαταραχή. Συνήθως όμως επενδύονται συναισθηματικά και επιστρέφουν αργότερα στο συνειδητό σαν κοινωνικές ανάγκες, η χαρακτηριστικά προσωπικότητας, που καθορίζουν συγκεκριμένες συμπεριφορές.
Τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να είναι η προσκόλληση, η υποτέλεια και η αναποφασιστικότητα, ‘συμβούλεψε με τι να κάνω’ η ‘διαβεβαίωσε με πως έχω πλήρη και απόρθητη προστασία. Φυσικά όλοι περάσαμε από το στοματικό στάδιο και είναι σχεδόν σίγουρο, πως έχουμε ‘κάποια μικροκαθήλωση’ στο στοματικό στάδιο . Κάποιες από τις τάσεις που θα απαριθμηθούν στην συνέχεια μπορεί να είναι δικές μας……….. Η ανάγκη στις κρίσιμες αποφάσεις ζωής να αναλαμβάνουν άλλοι την ευθύνη. Η δυσκολία έκφρασης διαφωνίας προκειμένου να μην διαταραχθεί η ‘καλή εικόνα’ και χαθεί η αποδοχή και υποστήριξη του άλλου. Και ίσως ακόμα ο φόβος της τιμωρίας, της εκδίκησης. Ο υπέρμετρος ζήλος για την εξασφάλιση της έγκρισης, της φροντίδας και υποστήριξης σε βαθμό που να γίνουμε τα καλά παιδία τα ‘κοροϊδάκια’ προκειμένου να μη μας αγνοήσουν.
Τέτοια είναι η αυτοεκτίμηση μας! Η φτωχή αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης είναι καθοριστική αν και συχνά συγκαλυμμένη και μάλιστα πειστικά. Ενδείξεις για αυτό είναι η συμβίωση, η εργασία στην σκιά του δυνατού και καλού ‘που ξέρει περισσότερα και τα κάνει όλα καλλίτερα’. Η στενή σχέση που τελειώνει, και αντικαθίσταται αμέσως από μια άλλη χειρότερη, ‘πώς να μείνει κανείς μόνος’……. Ο φόβο για το καινούργιο, συχνά μοναχικό, η αγωνία εγκατάλειψης το ‘πως θα τα βγάλω πέρα χωρίς βοήθεια αφού δεν μπορώ ……΄το βρέφος σε σώμα ενήλικα.
Για την εξαρτητική προσωπικότητα, όπως και για κάθε άλλη προσωπικότητα τα κοινωνικά πολιτισμικά κριτήρια είναι σχετικά . Άλλη είναι η στάση απέναντι στον καπνιστή, η τον ονυχοφάγο και άλλη απέναντι στον αλκοολικό, τον χρήστη εθιστικών ουσιών η τον τζογαδόρο. Το αίσθημα του ανικανοποίητου είναι και αυτό στοματική εξάρτηση, όμως οι ‘αχόρταγοι και διψασμένοι για αγάπη’ άνθρωποι, συχνά ωραιοποιούν τα ‘θέλω’ των και τα καταφέρνουν να περνούν για ‘ευαίσθητοι’. Για χρόνια η εξαρτητική προσωπικότητα συσχετιζόταν με την γυναίκα, ίσως και να ήταν επιθυμητή, ειδικότερα σαν στάση απέναντι στον άνδρα. ……
Σύμφωνα πάντα με τον Freud εκτός από τις καταστάσεις που αναφέρθηκαν πρέπει να προστεθούν και άλλες όπως ιδιαιτερότητες διαταραχής στην διάσταση βουλιμία ανορεξία όπως και τις σεξουαλικές προτιμήσεις. Ο Karl Abraham διαχωρίζει την στοματική καθήλωση σε 2 φάσεις: α)τη στοματική παθητική β) τη στοματική επιθετική ( σαδιστική) φάση μετά τον 6ο με 8ο μήνα.
Κλεοπάτρα Περισσάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου