Έλα να παίξουμε!

Λαίλαπας αλληλοσυγκρουόμενων μηνυμάτων το ποίημα του Μ. Αναγνωστάκη , ‘έλα να παίξουμε’.
Η πρώτη αίσθηση είναι απελπιστικά γκρίζα. Θυμίζει συνθηκολόγηση, παραίτηση , γερατειά. Προετοιμασία μετάβασης στο ‘εκεί’ . Στους φίλους που έφυγαν πρώτοι ….. και δεν χρειάζεται πια να πυροβολούνται ,για αυτό δωρίζονται οι αμυντικοί πύργοι…….
Μια αντίφαση που μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο αν επιχειρηθεί η ερμηνεία της λέξης φίλοι , με έννοιες όπως, ανάγκες, πάθη, αδυναμίες , νευρώσεις . Τα Φροϋδικό ‘εκείνο’.
Τότε το ποίημα γίνεται θριαμβικό. Ύμνος ελευθερίας ,‘ κρυπτογράφηση’ μυστικής ψυχολογικής μεταστοιχείωσης και ανάτασης. Πέρασμα από το ‘χρειάζομαι και εξαρτώμαι’ στο ‘επιλέγω αποδεσμεύομαι και ενεργώ’. Επικράτηση του Φροϋδικού ‘υπερεγώ’,με μηχανισμούς εξιδανίκευσης και μετουσίωσης .

‘Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω’. Είναι λόγια πρωτοπόρου που χαράσσει καινούργιους δρόμους αποκηρύσσοντας την ασφάλεια του κομφορμισμού. Είναι μήνυμα αυταρχίας. Τόσο στο σκάκι όσο και στα Ταρό, ο τρελός έχει την μεγαλύτερη ελευθερία κίνησης, τον ενθουσιασμό και το Σωκρατικό ‘δαιμόνιο’ .
‘Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα’, είναι δύναμη, είναι απόφαση, είναι στάση ζωής. Ο συμπαίχτη- σαν αυτόν που δωρίζονται βασιλιάς , στρατιώτες και άλογα-μοιάζει να είναι η εκδοχή του αποκηρυγμένου εαυτού, που αντί να αγνοείται και να θάβεται στην άρνηση , τοποθετείται απέναντι ,σε μια συνεχή διαδικασία ολοκλήρωσης, την εντελέχεια .
Κλειδί αποκρυπτογράφησης είναι και το επίρρημα ‘πια’. Δεν φαίνεται να εννοιοδοτείται ως: ‘ήδη’ (=είναι πια αργά )οπόταν θα παρέπεμπε σε γερατειά, κυριολεκτικά η συμβολικά. Είναι πιθανότερο να εννοιοδοτείται ως: ‘οριστικά’(= όχι άλλα ψέματα πια ) που έτσι ορίζει ένα αμετάκλητο όριο από το πριν στο μετά . Ένα ‘μετά’ που μπορεί να είναι ολοκλήρωση, δυνατότητα για καινούργιο ξεκίνημα ,αισιοδοξία , ζωή. Φαίνεται να ταιριάζει η δεύτερη υπόθεση διότι :Το ‘έλα να παίξουμε’ και το ‘σου χαρίζω’, δεν είναι λόγια ηττημένου, η ετοιμοθάνατου. Είναι λόγια μαχητή. Ένας μαχητής με πικρή οργή:
‘Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη’. Εδώ ‘το πια’ με κάθε έννοια είναι αρνητικό . Η αγαπημένη /ος είναι η ικανότητα μας να επενδύουμε ψυχολογικά στον άλλο. Χωρίς αυτή την ικανότητα γινόμαστε ερημίτες μέσα στην ίδια την ύπαρξη μας. Κύκλωπες τυφλωμένοι από το ίδιο μας το χέρι …… Η μήπως υπαινίσσεται ως προαπαιτούμενο για ριζική αλλαγή και αντιμετώπιση του φόβου την πλήρη απελευθέρωση από κάθε προηγούμενο ψυχολογικό δεσμό. Oι ήρωες αναφέρονται συνήθως μοναχικοί και χωρίς ιδιοκτησία............
Κλεοπάτρα Περισσάκη

Έλα να παίξουμε!
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου!
( Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη )
Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
( Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν φύγει καιρό πριν από μένα )
Κι ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου.
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω;
( Τραβάνε μπρός, τυφλοί, χωρίς καν όνειρα )
Όλα, και τα άλογά μου θα στα δώσω.
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω.
Που ξέρει μόνο σ ένα χρώμα να πηγαίνει
Δρασκελώντας τη μια άκρη ως την άλλη
Γελώντας μπρός στις τόσες πανοπλίες σου
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις σου.
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.

Μανόλης Αναγνωστάκης